MALA KURDAN
1. KURDEN
2. BERITAN
3. DIROKA PKK
4. SIVAN PERWER
5. KÜRTCE VE KÜRTLÜK ILE ILGILI
6. TÜRKÜLER MARSLAR
1. KURDEN
Kurden sind von ihrer ursprünglichen Herkunft her keine Iranier, auch wenn das viele glauben, weil Kurden heute Iranisch sprechen. Kurden gibt es aber in Gegenden, die sie noch heute bewohnen, schon lange vor ältesten dort lebenden Indoiraniern. Das beweisen neueste Genstudien. Kurden haben ursprünglich auch eine eigene vor-indoeuropäische Sprache gesprochen. Iranisch haben sie erst um die Mitte des 1. Jahrtausends vor Christus angenommen. Das Besondere daran: selbst ihr heutiges Iranisch zeigt noch ganz alte Wurzeln (wie volle Ergativität), die wie sonst keine andere Sprache bis heute an Baskisch anknüpft.
Baskisch ist eine noch lebende vor-indoeuropäische Sprache. Daher könnte auch ältestes Kurdisch so alt wie Baskisch sein, geschätzte 2.500 Jahre vor Christus. Und: Bevölkerungs-Genetiker haben auch herausgefunden, dass Kurden Nachkommen von ältesten Ackerbauern aus der Steinzeit in Kurdistan sind. Deren Vorfahren haben damit seit etwa 10.000 vor Christus wesentlich die moderne Landwirtschaft miterfunden sowie indoeuropäische Sprachen entwickeln und verbreiten geholfen. Ferner: Engste genetische Verwandte von Kurden sind Juden. Dies haben führende internationale Forscher wie Ariella Oppenheim, Almut Nebel oder Marina Faerman in Israel nachgewiesen. Zu näheren Verwandten von Juden und Kurden zählen sie auch Armenier. Alle drei Völker - Kurden, Juden und Armenier - gehören ihrer Überzeugung nach auch zu Gründerzivilisationen im Nahen Osten und Vorderasien.
Name: Kurden geht auf das sumerischen Wort „kur“ für Bergländer zurück und bedeutet Bergbewohner (Bergvölker). Kurdistan heißt Kurden-Land. Dieses Wort ist erst seit dem 12. Jh. nach Christus gebräuchlich. Älteste Worte für ein Land der Kurden (wie Karda oder Kurda) lassen sich aber bereits seit dem 3. Jahrtausend vor Christus nachweisen. Im 2. Jahrtausend v.Chr. hat sich einer ihrer Könige auch „kurdischer Hammurabi“ genannt. Kern-Heimatländer der Kurden liegen in teils nur sehr schwer zugänglichen Berggebieten des Taurus und Zagros von Südost-Anatolien über Nordmesopotamien bis in den Nordwestiran.
Bevölkerung: Wie viele Kurden weltweit existieren, darüber gibt es keine überprüfbaren Daten. Nach unterschiedlichen Schätzungen sind es derzeit zwischen 25 und mehr als 35 Millionen. Damit sind die Kurden das größte Volk ohne eigenen Staat auf der Welt. Mehr als die Hälfte der Kurden lebt in der Türkei, mehrere Millionen im Nord-Irak und im Nordwest-Iran, einige Hunderttausende in Syrien und in Kaukasus-Staaten. In Europa wohnen mehr als eine Million Kurden, in Österreich etwa 150.000. Sie gelten als vorbildlich integriert.
Religion: Kurden sind keine militanten Religionsfanatiker. Die meisten von ihnen sind heute sunnitische Moslems, eine kleine Minderheit Schiiten. Zum Islam wurden die meisten Kurden im frühen Mittelalter mit Waffengewalt zwangsbekehrt. Eine Besonderheit unter Kurden sind verschiedene, synkretistische Religionen. Das sind Glaubensbekenntnisse, die Inhalte aus unterschiedlichen Religionen zu neuen zusammenfügen. Einige davon gehen auf archaische Sonnenanbeter und auf den Zarathustra-Glauben zurück, der als ein Vorläufer des Monotheismus angesehen wird. Im ersten Jahrhundert wurde Kurdistan zu einem wichtigen Verbreitungsgebiet für das Christentum im Nahen Osten. Älteste Christen haben damals Ur-Gemeinden und -Kirchen vor allem über Regionen um die heutige Kurdenhauptstadt Arbil im Nordirak bis in den Iran hinein gebildet.
Kurden bereits vor Jahrzehnten von Briten und Türken vergast
Was vielleicht viele auch nicht wissen: Kurden wurden nicht erstmals in den 80er Jahren vom inzwischen gehenkten Irak-Diktator Saddam Hussein vergast. Die türkische Armee hat bereits kurz vor dem Tod des Begründers der republikanischen Türkei, Mustafa Kemal (1881-1938), Ende der 30er Jahre gegen aufständische Kurden in der Bergregion von Dersim in Ostanatolien Giftgasbomben eingesetzt. Obwohl die Türkei bereits vorher nach dem Giftgas-Massensterben im 1. Weltkrieg das Genfer Protokoll zum Bann chemischer Waffen unterzeichnet hatte. Und: Im Irak haben die Briten bereits in den 20er Jahren, 65 Jahre vor Saddam Hussein, Giftgas gegen Aufständische eingesetzt. Die Briten agierten damals als Welt-Vormund im heutigen Irak, der damals noch Mesopotamien hieß. Sie hatten sich dafür ein Mandat vom Völkerbund geben lassen. Die Briten versprachen, Mesopotamien in Freiheit zu führen, haben es aber in einen von London abhängigen, neuen Staat Irak unterjocht, den sie aus Gebieten von Schiiten im Süden, Sunniten in der Mitte und Kurden im Norden zusammengekleistert hatten.
Federführende Persönlichkeit Großbritanniens war zu dieser Zeit Winston Churchill (1874-1965). Der war zunächst Kriegs- und Luftfahrts-Minister und später Londons Kolonial-Chef. Buchstäblich die gesamte Bevölkerung des neuen Irak, Schia- und Sunni-Araber wie auch Kurden, sind damals in den 20er Jahren immer wieder gegen Kolonisierungspläne der Briten aufgestanden und wurden von diesen mehrfach blutig niedergeschlagen. Dabei haben Briten auch Giftgas eingesetzt. Erwiesenermaßen gegen aufständische Araber. Ob sie auch Kurden vergast haben, ist bis heute umstritten. Es gibt jedenfalls Zeugenaussagen, die dafür sprechen. Im Nordirak konnten die Kurden dennoch vorübergehend begrenzte Selbstverwaltung erkämpfen.
Nationales Genozid in Türkei
Dies gelang den Kurden in der Türkei nicht. Dort war ihnen nach dem Untergang des osmanischen Reiches im 1. Weltkrieg mit dem Vertrag von Sèvres 1920 ein Ministaat in der Südosttürkei in Aussicht gestellt worden. Der sollte durch freie Volksabstimmung mit dem Kurdengebiet in Nordmesopotamien zu einem größeren Kurdenstaat vereinigt werden können. Dazu kam es aber nicht. Der Vertrag von Sèvres wurde nicht ratifiziert und trat daher nie in Kraft. Er fiel neuen Tatsachen zum Opfer, die Mustafa Kemal mit seinen republikanischen Truppen auf dem Schlachtfeld herbeiführte. Mustafa Kemal hatte zwar den Kurden ursprünglich Gleichbehandlung und begrenzte Selbstverwaltung versprochen, wenn sie ihm helfen sollten, die Türkei von ausländischen Truppen zu befreien.
Die Kurden halfen Mustafa Kemal auch, eroberten ganze Städte wie Urfa, wurden hinterher aber fallen gelassen und besonders grausam niedergeworfen, als sie sich in zahlreichen Aufständen dagegen erhoben. Die Türkei verbot letztlich jede kurdische nationale Identität und stellte sie bis in die Gegenwart unter Strafe. Der Schweizer Historiker Hans-Lukas Kieser spricht von nationalem Genozid an den Kurden in der Türkei. Anti-Kurden-Gesetze werden erst in jüngster Gegenwart unter Einfluss des EU-Beitritts-Prozesses von der Türkei gelockert. Nach immer wieder stockenden Verhandlungen eskaliert jetzt der Kurdenkonflikt in der Türkei neu. Mit Auswirkungen bis nach Österreich.
2. BERITAN
Beritan war eine Guerillakommandantin, die zur Legende wurde. Jetzt hat ihr die Guerilla ein Denkmal gesetzt – mit einem einzigartigen Film.
„Beritan“ hat schon vor seinem offiziellen Start kurdische Filmgeschichte geschrieben. Zwar ist es nicht der erste abendfüllende Spielfilm, der bei der Guerilla gedreht wurde, aber – so viel sei schon jetzt verraten – der mit Abstand beste.
„Beritan“ erzählt die Geschichte der legendären Kommandantin Gülnaz Karatas, Codename Beritan, die 1992 nur 25 Tage im Kampfgebiet überlebte, bis ihr spektakulärer Tod sie bei Freund und Feind unvergesslich machte. Der Film, dessen viele Gefechtsszenen mit scharfer Munition und echten Granaten gedreht wurden, kann technisch mit weitaus aufwändigeren Produktionen mühelos mithalten – eine absolut erstaunliche Leistung des Filmteams.
Beritan, die aus Dersim/Karakocan stammt, schloss sich 1991 der Befreiungsbewegung an, während sie an der Universität Istanbul studierte. Bei der Guerilla machte sie sich schnell einen Namen, weil sie Missstände offen anprangerte, anging und sich mit traditionell denkenden Kommandanten und Kommandantinnen anlegte, die den Frauen in der Bewegung nur minderwertige Hilfsaufgaben übertragen wollten. Beritan war es auch, die als Erste die Tradition des Guerillagedichts begründete – eine Tradition, deren Produkte heute Dutzende von Monografien und Anthologien füllen.Der Film erzählt den letzten Tag im Leben von Beritan, in immer neuen Rückblenden wird dessen Vorgeschichte fassbar: Beritan als Lehrerin im Alphabetisierungskurs bei der Guerilla, Beritan und ihr Verlobter, mit dem sie sich gemeinsam anschließt und von dem sie durch den Krieg getrennt wird, Beritan, die gegen das Kopftuch kämpft, auf dem auch Frauen bestehen. Beritan, die nicht kochen, sondern kämpfen will. Während in der Rahmenhandlung Tag und Nacht gekämpft wird, sind es diese Rückblenden, die das Menschliche im Krieg fassbar machen. Überraschend intensiv beispielsweise die platonische Liebesszene zwischen Beritan und Hüseyin, die praktisch ohne eine Berührung der beiden auskommt. Doch auch der Krieg kennt viele Gefühle. Widerwillen, einen Gegner aus nächster Nähe töten zu müssen, Angst, Sorge, Trauer und Verantwortung.
Während der oberste Kommandant des Frontabschnitts, der von Ömer Harran hervorragend gespielte Osman Öcalan, mit dem Verrat mehr als nur liebäugelt, fallen nach und nach die Genossinnen und Genossen Beritans, die als umsichtige Kommandantin immer das Wohl der Gruppe im Blick hat. Zuletzt bleibt sie allein – umzingelt von Peschmergas der KDP, die es auf sie abgesehen haben. Bis zur letzten Kugel kämpft sie, zerstört ihre Waffe und opfert sich zuletzt selbst, um sich auf keinen Fall zu ergeben, ihre Träume niemals zu verraten. Leider ist gerade diese letzte Szene, auf die alles im Film hinauslaufen muss, da das Ende ja allgemein bekannt ist, eher misslungen.
Während der Dreharbeiten an Originalschauplätzen wurde das bisher unbekannte Grab Beritans entdeckt. Die Exhumierung und Überführung ihrer sterblichen Überreste in ein neues Grab rahmen die Spielfilmhandlung ein und verleihen „Beritan“ einen noch authentischeren Charakter. Die enge Verzahnung von Realität und Fiktion macht es den ZuschauerInnen ohnehin schwer, sich emotional zu distanzieren. Die enorme Detailtreue sowohl der Kampfszenen als auch der Rückblenden sowie die schauspielerische Leistung der DarstellerInnen lassen die drei Stunden des Films wie im Flug vergehen. Beritan setzt neue Maßstäbe für den kurdischen Film überhaupt und ist ohne Zweifel die bisherige Krönung des theatralischen und cineastischen Schaffens der Befreiungsbewegung. Technische Mängel wie gelegentlich unverständlicher Ton und die misslungene Schlussszene schränken diesen Eindruck kaum ein. Verwirrend wirkt lediglich, dass die ZuschauerInnen wenig über die Umstände des Krieges erfahren.
Kämpfende Bewegungen neigen gelegentlich zum Pompösen und Monumentalen, um die Größe ihrer revolutionären Ideen oder der erlittenen Torturen auszudrücken. Manche errichten dazu Denkmäler oder Monumente. Auch „Beritan“ ist ein Monument – aber nicht grob und klotzig, sondern eher fein und poetisch. Beritans bekannte Gedichte kommen im Film nicht vor – aber der Film ist selbst ein einziges Gedicht. Eines in dem es donnert und knallt, in dem gekämpft, getötet und gestorben wird. Aber eben auch eines, in dem geliebt, gelacht und gehofft wird. Die Heldinnen und Helden in „Beritan“ sind keine Übermenschen, sondern im Gegenteil ganz besonders menschlich. Absurd schön der Dialog zwischen Beritan und ihrer türkischen Genossin Ruken: „Weißt Du, Heval Ruken, dieser Krieg ist bald zu Ende. Morgen ist der letzte Tag.“ „Woher weißt Du das?“ „Ich weiß es nicht – ich fühle es.“ Das war vor 14 Jahren. Doch noch immer wird getötet und gestorben, gehofft und geliebt.
Beritan Kurdistan 2006
Regie: Halil Uysal, Jinda Baran, Dersim Zerevan
DarstellerInnen: Beritan Dersim (Beritan), Jinda Baran (Ruken), Ömer Harran (Osman Öcalan), Mehmet Emin (Hüseyin)
Beritan
Hiç bir tarih kitabında bulunmaz yazdıkarın
Kınalı taşa dayalı yüzündeki insan ateşi
Parmağında sevdanın çemberi
Yüreğinde bir ülkenin kaderini saklı tutarsın,
Her uçurum senin adını haykırır
Beritan Beritan.....
Teslimiyetin yaşandığı dağlarımda
Senden kalan bir kır çiçeği
Bir kırık silah omuzunda taşıdığın
Ve her mermi
Senin adına bulur menzilini
Beritan Beritan......
Sessizliğe ses veren bir gece
Yaktığın ateşte büyürken çocuklar
Son öpüşün o demir parçasında kalmadı
Ve ülkemin bütün sevdaları senin adına çeker zılgıtlarını
Beritan Beritan......
bir arkadas (MUTLAKA OKUYUN) :
"Yolunuz bir gün Metina’ya düşerse orada bulunan gerillalardan Lavıke Metin’in hikayesini mutlaka dinlersiniz bir biçimde. Bir de Kanireşe’nin hikayesini; yanındaki şehitlikte yatan onlarca yiğidin hikayesiyle birlikte. Uzun yol yürüyüşlerimizde en çok uğradığımız güzergâhlarımızdan biri de Metina’dır. Ama bu sefer Metina’dan ne Lavıke Metin’in, ne de Kanireşe’nin hikayesini derledik. Geldik ve burada bulmayı hiç ummadığımız bir hikaye ile karşılaştık.
Metina bu günlerde bambaşka bir hikayeyi konuşuyor.
Daha gelir gelmez alanın komutanlarından birisi grubumuzda bulunan aslında yönetmenliğe terfi etmiş ama hala kameraman isminden vazgeçmemiş Halil’e ‘heval senin bu filmi Amerika bile izledi biz hala izleyemedik’ diyerek sitemde bulunuyor. Anlattığına göre filme o kadar çok talep varmış ki, alanın cephe toplantısında bile gündem olmuş. Başka bir nedenle bir araya gelmiş olan gerilla gücü, fırsat bu fırsat deyip dayatınca alan yönetimi filmi izlemek için hazırlıkları başlatıyor. Ama bütün güçler intişarda olduğundan ve intişarda da televizyon, jeneratör vb. teknik malzemeler kaldırılıp gömüldüğünden hazırlıklar biraz zaman alıyor.
Tabiî ki, tek zorluk bu değil. İşin en zor kısmı Ali Kıçê’yi ikna etmek!
Ali Kıçê deyip geçemeyiz. Zira hem alan yönetimi, hem de yılların tecrübesiyle intişar kurallarına uymada oldukça katı. Sonunda yapı, yönetim ve misafirler bir olup kapısına dayanınca ‘haydi arkadaşların gönlü kalmasın’ diyor. Herkes derin bir nefes alıyor. Zira Komutan Ali intişar kurallarına uygulamak için tavlayı yaktırmış, voleybolu yasaklamış, bununla da yetinmeyip topu patlatmış, hatta bununla da yetinmeyerek voleybol sahasının direklerini bile söktürmüş…
Şimdi Metina’da yeni bir hikaye ile karşı karşıyayız. Ama bu sefer hikayeyi dinlemeyeceğiz, izleyeceğiz. Bêritan’ın hikayesini… Hazırlıklar tamamlanıyor. Telvizyon gömmeden çıkarılıp kuruluyor. Jenaratör saklandığı mağradan çıkarılıp çalıştırılıyor. Turnede olan gerillanın müzik ekibine ait büyük ses cihazları da televizyona bağlanıp izleme saati gerillalara bildiriliyor.
Teknik hazırlık aşamasının en heyecanlısı filmi yedinci sefer izleyecek olan Müzik grubunun üyesi Ozan Sefkan . ismi Sefkan ama bu yolculuk sırasında bizim Halil onda bir şeyler bulmuş olacak ki, eski uzun yol yürüyüşleri arkadaşı olan Serhad’ın ismini vermiş ona. Bu onun da hoşuna gitmiş olacak ki, Ozan Serhad ismine alışmış bile.
Saat yediye doğru gerillalar gelip yavaş yavaş televizyonun karşısındaki yerlerini alıyorlar. Bu arada teknik cihazlar deneniyor. Özellikle filmin çok yoğun olan çatışma sahnelerinin efektleri o kocaman ses cihazlarından yankılanınca Serhad çok seviniyor. ‘Tam savaş havası’ diyor. Bir de yolculuk sırasında defalarca izlediği filmden dilinde tekerlemeye dönüşmüş ‘hasan… hasan…’ repliğini yüksek sesle duyunca sevinçten gözleri parlıyor. Televizyonun sesi kesilince bu sefer o bağırıyor, ‘gerilla… gerilla… werin filmê… filma Beritanê…’
Alanın çoğu yeni olan savaşçıları heyecan içinde bekliyorlar. Saat yediye geliyor. Bulunduğumuz yer Metina’nın sırtları. Karşımızda Kuzey’in dağ silsileleri içinde Karakolların ışıkları görünüyor. Tepemizde ise gümüş bir tepsi gibi ay duruyor. Gerilla dağların zirvesinde ay ışığında film izliyor. Bu sahne orada bulunan Halil’i çok etkiliyor. ‘Bêritan filmine böyle izlenmek yakışır’ diyor.
Gerillalar büyük bir heyecan içinde filmi izlemeye başlıyorlar. Ay ışığında parlayan yüzlerinde Bêritan yansıyor. Onlar filmi izlemiyorlar, yaşıyorlar. Film boyunca daha önce filmi defalarca izlemiş olan yol yürüyüşü ekibi filmi ekrandan çok seyreden genç gerillaların yüzlerinde yeniden izliyor.
Her birisi Bêritan’ın hikayesinde kendi dününü, bugününü ve yarınını yaşıyor… Film başlar başlamaz her gerilla kendi çatışmasına yol alıyor…
Filmi izlerken Halil’in yanından bir an bile ayrılmayan Serhad, Onunla birlikte ekranın arkasına geçmiş karanlık içinden arkadaşların yüzlerindeki Bêritan’ı izliyor. Ben de, bazen gözüm ekrana takılsa da, çoğunlukla gerillanın yüzündeki Bêritan’ı ama daha çok da, onların yüzündeki ifadelerin Halil’in yüzüne çarpan yansımalarını izliyorum.Bir filmi dağ başında, ay ışığında, üç perdeden birden izlemek oldukça yorucu geliyor.
Filmin bazı sahnelerinde heyecanlanan ve duygulanan gerillalar yerlerinde duramıyorlar. Film başlarken gayet sakin olan yüzler şimdi gerilmiş ve karanlıkta yüzlerine çarpan ayın ve ekranın ışıklarıyla birer ekrana dönüşmüşler. Bir ara yoğun bir çatışma sahnesine kendini kaptırmış gerilla televizyonun önünden geçen başka birine neredeyse çatışmadaki bir ses tonuyla ‘oradan geçme heval…’ diyecekmiş gibi gayri ihtiyari bir refleks gösterince yüzlerde bir tebessüm dalgası oluşuyor.
Film ilerledikçe heyecana hüzün ve öfke bulaşıyor. Kahramanların şahadet sahneleri özellikle kadın gerillaların yanaklarına birer damla tuzlu su olup dökülüyor. İhanet ise ‘üslup dışına çıkmamak kaydıyla’ öfke ve küfür ile karşılanıyor.
Filmin sonlarına doğru en önde oturan grubun içinde bir kıpırdanma görünüyor. Ne oluyor diye bakıyoruz. Birkaç bayan gerilla kollarının altına girdikleri bir gerillayı ekranın ışığı önünden ay ışığına taşıyor. Merak edip gidiyoruz. Genç bir bayan gerilla sinir krizi geçiriyor. Yanındakiler onu teselli etmeye çalışıyorlar. ‘heval bu sadece bir film…’diyorlar. O ise yüzü gerilmiş, yumruklarını sıkmış bir biçimde neredeyse taş kesilmiş. Uzaktan müdahale etmeye çalışıyoruz. Biz de ‘heval bu bir film, bak oynayan arkadaşların bazıları burada’ diyoruz. Ama nafile, o şimdi çatışmada şehit düşen arkadaşları ve ihaneti görüyor. Gencecik yüreği buna tahammül edemiyor…
Film bitiyor ama gerillalar dağılmıyor. Grup grup ayaküstü ‘kritik’ yapıyorlar. Yorumlar yolculuk boyunca diğer alanlarda gördüğümüz gibi şaşırtıcı bir zenginlikte. Filmin her sahnesi için ayrı ayrı yorumlar yapılıyor. Çoğu ‘askeri’ olmakla birlikte çekim tarzından kurgusuna, verdiği mesajlardan oyunculuk kalitesine kadar her konuda onlarca ayrı yorum duyuyoruz.
Filmi yapanların belki de aklından bile geçmemiş sonuçlar çıkarılıyor. Bêritan filmi de her gerçek sanat eseri gibi kendisini ve yaratanını aşarak beyinlerde ve yüreklerde bulunan şifreleri kırıyor. Çağrışımlar şifreleri kırdıkça hikâyede gizli olan anlamlar söze dökülüyor. Ve görüyoruz ki, sadece bilinçli bir biçimde ve mesaj vermek amacıyla yaratılan simge ve imgelerin ötesine geçen anlamlar var bu filmde.
En çok tartışılan sahnelerden biri Bêritan ve Çiluçar’ın diyaloğu oluyor. Filmin bu sahnesinde Bêritan’a verilen bir elma var. Filmi yapanlar bunu ne kadar düşündü bilmiyoruz ama gerillalardan birisi elmaya ilişkin mitolojik bir yorum geliştiriyor; ‘burada tarihin tersine dönmesi gibi her şeyin tersine döndüğünü görüyoruz. Elma günahın işaretidir. Ve mitoloji de kadın erkeğe veriyor. Erkek günah işliyor. Burada erkek kadına elmayı veriyor ve günaha çağırıyor…’
Halil tepkilerden oldukça memnun. Serhad ise kurduğu ses düzeninin başarısından ötürü daha da memnun. Ezberindeki repliklere yenileri eklenmiş. Yanından kim geçerse ‘ma bıaqılê dînê tuyî…’ diyerek takılıyor.
Film gösterisi bu şekilde tamamlanıyor. Sabah yola çıkmadan önce Ali Kîçe Halil’in yanına geliyor. Filmdeki gerilla komutanının repliğini ezberlemiş gibi ‘deste hevala sax be’ diyor ve ekliyor. ‘güzel olmuş ama keşke o iki korkağı koymasaydınız’ diyerek gerillaya korkaklığı yakıştıramıyor…
Halil sırtındaki koca kamera çantasıyla önümde yürüyor. Gelip Kanireşe’de duruyoruz. Şehitliğe uğruyoruz. Çoğunu tanıyor. Bazılarının hikâyelerini anlatıyor. Özellikle Binevş ve Kıvırcık Hasan’ın hikayeleri Metina hikâyeleri içinde yüreğimizde derin izler bırakıyor. Metina’dan yeni hikâyeler biriktirmiş olarak ayrılırken, Metinaya çok anlatılacak bir başka hikâye bırakıyoruz.
Bêritan’ın hikâyesi…
3.
„Beritan“ hat schon vor seinem offiziellen Start kurdische Filmgeschichte geschrieben. Zwar ist es nicht der erste abendfüllende Spielfilm, der bei der Guerilla gedreht wurde, aber – so viel sei schon jetzt verraten – der mit Abstand beste.
„Beritan“ erzählt die Geschichte der legendären Kommandantin Gülnaz Karatas, Codename Beritan, die 1992 nur 25 Tage im Kampfgebiet überlebte, bis ihr spektakulärer Tod sie bei Freund und Feind unvergesslich machte. Der Film, dessen viele Gefechtsszenen mit scharfer Munition und echten Granaten gedreht wurden, kann technisch mit weitaus aufwändigeren Produktionen mühelos mithalten – eine absolut erstaunliche Leistung des Filmteams.
Beritan, die aus Dersim/Karakocan stammt, schloss sich 1991 der Befreiungsbewegung an, während sie an der Universität Istanbul studierte. Bei der Guerilla machte sie sich schnell einen Namen, weil sie Missstände offen anprangerte, anging und sich mit traditionell denkenden Kommandanten und Kommandantinnen anlegte, die den Frauen in der Bewegung nur minderwertige Hilfsaufgaben übertragen wollten. Beritan war es auch, die als Erste die Tradition des Guerillagedichts begründete – eine Tradition, deren Produkte heute Dutzende von Monografien und Anthologien füllen.Der Film erzählt den letzten Tag im Leben von Beritan, in immer neuen Rückblenden wird dessen Vorgeschichte fassbar: Beritan als Lehrerin im Alphabetisierungskurs bei der Guerilla, Beritan und ihr Verlobter, mit dem sie sich gemeinsam anschließt und von dem sie durch den Krieg getrennt wird, Beritan, die gegen das Kopftuch kämpft, auf dem auch Frauen bestehen. Beritan, die nicht kochen, sondern kämpfen will. Während in der Rahmenhandlung Tag und Nacht gekämpft wird, sind es diese Rückblenden, die das Menschliche im Krieg fassbar machen. Überraschend intensiv beispielsweise die platonische Liebesszene zwischen Beritan und Hüseyin, die praktisch ohne eine Berührung der beiden auskommt. Doch auch der Krieg kennt viele Gefühle. Widerwillen, einen Gegner aus nächster Nähe töten zu müssen, Angst, Sorge, Trauer und Verantwortung.
Während der oberste Kommandant des Frontabschnitts, der von Ömer Harran hervorragend gespielte Osman Öcalan, mit dem Verrat mehr als nur liebäugelt, fallen nach und nach die Genossinnen und Genossen Beritans, die als umsichtige Kommandantin immer das Wohl der Gruppe im Blick hat. Zuletzt bleibt sie allein – umzingelt von Peschmergas der KDP, die es auf sie abgesehen haben. Bis zur letzten Kugel kämpft sie, zerstört ihre Waffe und opfert sich zuletzt selbst, um sich auf keinen Fall zu ergeben, ihre Träume niemals zu verraten. Leider ist gerade diese letzte Szene, auf die alles im Film hinauslaufen muss, da das Ende ja allgemein bekannt ist, eher misslungen.
Während der Dreharbeiten an Originalschauplätzen wurde das bisher unbekannte Grab Beritans entdeckt. Die Exhumierung und Überführung ihrer sterblichen Überreste in ein neues Grab rahmen die Spielfilmhandlung ein und verleihen „Beritan“ einen noch authentischeren Charakter. Die enge Verzahnung von Realität und Fiktion macht es den ZuschauerInnen ohnehin schwer, sich emotional zu distanzieren. Die enorme Detailtreue sowohl der Kampfszenen als auch der Rückblenden sowie die schauspielerische Leistung der DarstellerInnen lassen die drei Stunden des Films wie im Flug vergehen. Beritan setzt neue Maßstäbe für den kurdischen Film überhaupt und ist ohne Zweifel die bisherige Krönung des theatralischen und cineastischen Schaffens der Befreiungsbewegung. Technische Mängel wie gelegentlich unverständlicher Ton und die misslungene Schlussszene schränken diesen Eindruck kaum ein. Verwirrend wirkt lediglich, dass die ZuschauerInnen wenig über die Umstände des Krieges erfahren.
Kämpfende Bewegungen neigen gelegentlich zum Pompösen und Monumentalen, um die Größe ihrer revolutionären Ideen oder der erlittenen Torturen auszudrücken. Manche errichten dazu Denkmäler oder Monumente. Auch „Beritan“ ist ein Monument – aber nicht grob und klotzig, sondern eher fein und poetisch. Beritans bekannte Gedichte kommen im Film nicht vor – aber der Film ist selbst ein einziges Gedicht. Eines in dem es donnert und knallt, in dem gekämpft, getötet und gestorben wird. Aber eben auch eines, in dem geliebt, gelacht und gehofft wird. Die Heldinnen und Helden in „Beritan“ sind keine Übermenschen, sondern im Gegenteil ganz besonders menschlich. Absurd schön der Dialog zwischen Beritan und ihrer türkischen Genossin Ruken: „Weißt Du, Heval Ruken, dieser Krieg ist bald zu Ende. Morgen ist der letzte Tag.“ „Woher weißt Du das?“ „Ich weiß es nicht – ich fühle es.“ Das war vor 14 Jahren. Doch noch immer wird getötet und gestorben, gehofft und geliebt.
Beritan Kurdistan 2006
Regie: Halil Uysal, Jinda Baran, Dersim Zerevan
DarstellerInnen: Beritan Dersim (Beritan), Jinda Baran (Ruken), Ömer Harran (Osman Öcalan), Mehmet Emin (Hüseyin)
Beritan
Hiç bir tarih kitabında bulunmaz yazdıkarın
Kınalı taşa dayalı yüzündeki insan ateşi
Parmağında sevdanın çemberi
Yüreğinde bir ülkenin kaderini saklı tutarsın,
Her uçurum senin adını haykırır
Beritan Beritan.....
Teslimiyetin yaşandığı dağlarımda
Senden kalan bir kır çiçeği
Bir kırık silah omuzunda taşıdığın
Ve her mermi
Senin adına bulur menzilini
Beritan Beritan......
Sessizliğe ses veren bir gece
Yaktığın ateşte büyürken çocuklar
Son öpüşün o demir parçasında kalmadı
Ve ülkemin bütün sevdaları senin adına çeker zılgıtlarını
Beritan Beritan......
bir arkadas (MUTLAKA OKUYUN) :
"Yolunuz bir gün Metina’ya düşerse orada bulunan gerillalardan Lavıke Metin’in hikayesini mutlaka dinlersiniz bir biçimde. Bir de Kanireşe’nin hikayesini; yanındaki şehitlikte yatan onlarca yiğidin hikayesiyle birlikte. Uzun yol yürüyüşlerimizde en çok uğradığımız güzergâhlarımızdan biri de Metina’dır. Ama bu sefer Metina’dan ne Lavıke Metin’in, ne de Kanireşe’nin hikayesini derledik. Geldik ve burada bulmayı hiç ummadığımız bir hikaye ile karşılaştık.
|
PKK TARIHI SAYIN ABDULLAH ÖCALAN: "BENIM KALBIMDE YANLIZ BEN YASAMIYORUM BENIM KALBIMDE MILYONLARIN KADERI MILYONLARIN IRADESI SESI GÜMBÜR GÜMBÜR KALBIME VURUYOR"........ |
4. SIVAN PERWER
Sivan Perwer (richtiger Name: Ismail Aygün) (* 23.12.1955 im ostanatolischen Urfa) ist ein kurdischer Sänger, der heute in Schweden lebt.
In seinen Liedern besingt er die Landschaft Kurdistans, historische Themen und die Traditionen ebenso wie das Schicksal der Kurden in der Türkei, dem Irak, Syrien, Iran und Russland.
Er studierte Mathematik. Seine ersten künstlerischen Erfolge hatte er Anfang der 1970er Jahre. Diese Zeit war begleitet von der Bedrohung durch Organe des türkischen Staates und der Herrschaft der Militär-Junta. In diese Zeit fallen seine ersten öffentlichen Konzerte, wo er schon vor vielen Menschen sang - an die 30.000. Obwohl kurdisch verboten war, sang er auf seinen Konzerten kurdisch. Deswegen wurde er dann auch verhaftet. Er versuchte vergebens, nach Schweden zu emigrieren. 1976 kam er nach Deutschland, wo er in Köln lebte und auch Gülistan heiratete. Hier studierte er auch Musikwissenschaft, sang und gab Konzerte. Sein Sohn Serxwebun wurde geboren. 1983 beantragte er erneut Asyl in Schweden: die deutschen Behörden gaben seiner früheren Ehefrau Gülistan keine Aufenthaltserlaubnis. Heute ist Sivan Perwer der meistbekannte kurdische Sänger seiner Generation. Bekannt in allen Gebieten Kurdistans. Geschätzt und gern gehört in aller Welt als kultureller Botschafter des alten wie des neuen Kurdistans.
5. KÜRCE VE KÜRTLÜK ILE ILGILI
A'di üc harfle anilirdi
B'üyük asrin önderi
D'emokrasi adami
U'cusan bir güvercin kadar özgür
L'anete her zaman karsiydi
L'ale cicegini nerde görse sular
A'zadi azadi derdi her zaman
H'alkin derdine careydi...
Ö'zgür pirlayan günesti
C'anli olan bir sehitler partisi vardi
A'teskesi ilan ederdi cözüm icin
L'es kargalarina karsiydi
A'mansiz bir ihanete ugradi
N'ewroz cicekleri ihanetcilere "Biji serok Apo, biji serok Apo" derdi...
bize ben kürdüm kelimesini korkmadan söyleten sehitler yolunda yürüten kürdistan atesini icimizde büyüten abdullah öcalandir
ey imrali sana geldim susuzlugumu dindirmeye degil günesimi görmeye geldim be imrali
ben yanmassam sen yanmassan o yanmassa nasil cikar karanlik aydinliga
BEN 17 YAŞINDAYIM!Ben 17 yaşında bir AGİT VE MAHSUMUM
Henüz sakallarım yok
Bir tek beynimde yeşeren sevdam var
17 yaşında gökçe bir fidanım ben
Hayatta unutulmayanlar listesinde adım geçiyor
İşkenceler görüyorum
Ben 17 yaşındayım
Benim gibi fidanlar susuz kaldı yıllarca
Ama yeşerdik yinede
Kavgamız suyumuz oldu
Ben,
Dalları göğü saran bir çınarım ben
Yeşil vadilerde at koşturdum
Asfaltlarda toz yuttum ben
4 duvarlı odalarda korkumu yendim
Ben 17 yaşında bir KÜRDİSTANIM ben
Karanlıklardan ürpermedim
Zincir sesleri korkutmadı beni
Sarkık bıyıklara yenilmedim ben
Ben 17 yaşında bir KÜRDİSTANIM ben
Ben,
İnce boyunlu bir GENÇİM ben
Kalın ipler hiç yakmadı canımı
Metris denince akla geldim ben
Ben 17 yaşında bir kahramanım ben
Ayak sesleri üstüne çekti beni
Gıcırdayan kapıların yağı oldum ben
ben 17 yaşında şiirlerde hayatımı yazdım
BEEN BEEEN BEEEEENNN KÜRDİSTAN GELECEGİM
BEEEEEENNN KÜRT ÖNDERİ SAYIN ABDULLAH ÖÇALANIN FEDAİSİYİM.....
Bizim ömrümüzde bir ırmak vardı sularında hayellerimizi yüzdürdügümüz bizim ömrümüzde sevdiklerimiz vardı günlerimiz ayrı geçsede ugrunda öldügümüz
1982 Diyarbakır zindanında
Üç kibrit çöpü yanıyor
Mazlum Doğan’ın elinde
Hücrede Mazlum parlıyor
Biji Newroz haykırıyor!
Hücrede Mazlum parlıyor
Biji partim haykırıyor!
21 Mart Newroz’unda
Devrimci Kawa izinde.
Direnmek yaşamaktır
Haykırıyor, Mazlum Doğan!
Tükürün ihanete
Bağırıyor, Mazlum Doğan!
21 Mart Newroz’unda
Devrimci Kawa izinde
Hoşçakal gerilla hosçakal yüreğimin bir yarısı hoşçakal yüreğimzde bir ülke kuran gerilla hoşçakal fikrimin gezgini kaşifi seni sırtındaki çantadan sarkmış kara çaydanlık omuzundaki kleş belindeki şutik dudağındaki gülücük ve bitimsiz sevdanla hatırlayacağım hoşçakal gerilla hoşçakal
diriliştir newroz
mazlumların
başkaldırışı
zülme boyun eğmemektir
dayanışmadır ninovada
kölelerin isyanı
mezopotamyada
halkların özgürlük şiarıdır
newroz
ÊDÎ BESE..ARTIK YETER..!!
Uyan bu gaflet uykusundan,uyan sonu gelmemis bu baris sevdasindan,uyan ve ac gözlerini sana kimliginin öncülügünü yapan sana irkini tarihini ve yerini gösteren önderligin elden gidiyor..!UYAN ki dünya senle onur duysun uyan ki halkin ve önderin özgürlüge adim atsin..
Sehidlerin son haykirislarina,sana olan güvenlerine,sana olan bagliligina ve senin icin canini feda ettigini UYAN ve gör ÊDÎ BESE demenin zamani geldi…
Önderligin sana sesleniyor Duy sesini..
"Nefessiz kalıyorum. Camı açıp havalandırıyorum, o zaman da içerisi soğuk oluyor.
Fakat gördüğünüz gibi şu anda dayanabilecek durumdayım. Elimden geldikçe direnmeye devam edeceğim. Bütün halkımız böyle bilsin"
Önderligin ölümsüz kildigi ve örnek verdigi bir Tanrica Beritan..!
"Size bir şehidimizi hatırlatayım. Şehit Beritan. YNK’liler bir kayalıkta uçurumun kenarında Beritan’ın etrafını çeviriyorlar, çembere alıyorlar. Teslim ol diyorlar, öyle teslim ol derken de seni Türkiye’ye teslim edeceğiz diye değil, gel kardeşiz sana işkence etmeyeceğiz, gel sadece aramızda kal diyorlar. Ama Beritan bunun gerçekten böyle olmadığını biliyor, özgürlüğüne düşkün, bu durumu kendi onuruna yedirmiyor ve kendini kayalıklardan aşağı fırlatıyor. Beritan sonsuz özgürlük ve Önderlik çizgisine sahipti. Benim için önemli olan Beritan çizgisinin
savaşımıdır. Ben kimsenin askeri olamam, benim mücadelem özgürlük mücadelesidir…
ÊDÎ BESE..
Aydinlarimiza,politikacilarimiza,sanatcilarimiza,degerlerimize halkimiza saldirilar yillardir durdurak bilmiyor..Kürd gencligi artik topu Alma sirasi sende EDI BESE siari ile sende özgürlük savascilarina destek o1..
Önderligin sana sesleniyor Duy sesini…
"Bana bağlı olduğunu iddia edenlerin gözyaşı dökmesi ve maruzat bildirmesi doğru değil. Kimse bana mazeretlerle gelmesin. İktidar hastalığı ile en çok ben savaştım. İktidar olma hastalığı bir nebze herkeste vardır.
Değer aşınması varsa aşındıranların üstüne gideceksiniz.
Herkes sorumluluğunu tam yerine getirecek. Bir şey yapamayan, mücadele edemeyen herkes bana göre sadece insan taslakları niteliğindedir.
Herkes bu süreçte görev almalıdır."
ÊDÎ BESE..
Zilanlar,Hozan Serhadlar,Mazlumlar,beritanlar,Agitlar ve daha niceleri senin ugrunda can Verdi.Önderligin senin icin zehirleniyor..!Dilin irkin topragin degerin elden gidiyor namusuna sahip cik EDI BESE Slogani ile sende önderligine ve halkina El uzat..Uyan EDI BESE ARTIK YETER.!
Evet kürd gencligi..Gerek Onderimiz Baskan APO uzerinde tecrit ve imha ve gerekse Kürd halkina karsi girisilen imha politikasina karsi ARTIK YETER! ÊDÎ BESE deme zamani gelmistir.. bunu her alanda haykirmaliyiz avrupanin dört bir tarafindan sesler yükseliyor..Kurdistan toplar ve atesler icinde inliyor..
min TE hez kir, çimki ew TU bû, min DILÊ XWE hez kir, çimki wê jî te hez kiribû
Ez û Tu, erd û ezman, em ji hev dûr ketinin, kî me dûr xist ? ez ezman bim, tu erd , emê xwe dîsa bigihînin hevûdu
Gula min, gula sor, gula zer, gula kesk, TU gula nîsana kurd û kurdistan î. Ez ne te, ne jî kurd û kurdistan berdidim, min we kiriye dil û can
Ez jîyana xwe de du kor naz dikim, yek EZ, ji evîna te kor bû me, yekê din nabînim, yek jî TU, tu nabînî, ez te çiqas hez dikim
EZ SARAB DIDIM TE; SERXOŞ NEBE, EZ GULEK DIDIM TE; NEçILMISÎne, EZ DILÊ XWE DIDIM TE, NEÊSÎNE
TE HER ROJ DIGOT; KESEK MIN HEZ NAKE; MIN DIXWAST EZ HÊDÎ BIKEVIM CEM TE Û BÊJIM; EZ te hez dikim
Tu cehnemê nebini buhuşt bı te xweş nabe.- Cehennemi görmezsen cennet sana tatlı olmaz.
Dara xweziya şin nabe. - Keşkenin ağacı yeşermez.
Dûjmınê te gêrıkek be ji disa hesabê xwe bıke. - Düşmanın bir karınca bile olsa önlemini al.
Dûr bi nure. - Uzak ışıklıdır
Ez ezım tu tuye. - Ben benim sen sensin
Ez hêdi dımeşım bela dıghê mı, ez zû dımeşım ez dıghêm bela. - Yavaş yürüyorum bela bana yetişiyor, hızlı yürüyorum ben belaya yetişiyorum.
Feqir çûn xwe dalıqinın ditın ku dewlemend lı ba dıbın. - Fakir kendini asmaya gitti, zenginlerin ipte sallandıklarını gördü.
hayatı kendimiz için yaşamıyoruz ve korkmuyoruz
hiç birşeyden. başımiza gelecekleri de biliyoruz.
herşeye rağmen düşmana inat yaşayacağız
CÜNKÜ YARINLAR BIZIM
6. TÜRKÜLER MARSLAR
Ey Reqîb
Ey Reqîb her maye qewmê Kurdziman
Naşikê û danayê bi topê zeman
Kes nebê Kurd dimirin
Kurd jîn dibin
Jîn dibin qet nakevî ala Kurdan
Em xortên rengê sor û şoreş in
Seyr dike xwîna diyan me da rijan
Kes nebê Kurd dimirin
Kurd jîn dibin
Jîn dibin qet nakevî ala Kurdan
Em xortên Midya û Keyxusrev in
Dîn îman û ha îman her niştiman
Kes nebê Kurd dimirin
Kurd jîn dibin
Jîn dibin qet nakevî ala Kurdan
Lawê Kurd e, bûye ser pê wek şêran
Da bi xwîn neqşîn bike tacê cîhan
Kes nebê Kurd dimirin
Kurd jîn dibin
Jîn dibin qet nakevî ala Kurdan
Xortê nuh tev hazir û amade ne
Canfida ne canfida her canfida
Kes nebê Kurd dimirin
Kurd jîn dibin
Jîn dibin qet nakevî ala Kurdan
Herne Pes
Birayên delal hun werin kurdino
Bihista welat em herin merdino
Eger hun nayên vane keç em mesin
bese koletî serfiraz her bijîn
Herne pes herne pes dewr û dem ya meye
Welat çav li rê bendewarê meye
Keçên nûgihan em dixwazin xebat
Me canê ciwan dani rêka welat
Dilê mejpola gurçik bûne hesin
Bo ala rengîn hun werin em besin
ILERI
Güzel kürt kardeþlerim gelin
Ülkemizin ardina gidelim
Eger siz gelmezseniz biz kizlar yeteriz
Haydi ileri dönem bizim dönemimiz
Ülkemizde mücadele bizi bekliyor
Yeni kusagin genç kizlari biz de çalismak istiyoruz
Biz bu genç canimizi ülkemizin yoluna koyduk
Yüreklerimiz çelikleþti artik
Haydi kizil bayrak için hep beraber gidelim
Beritan Filmi Drama Köprüsü (Bre Hasan)
Drama Köprüsü Bre Hasan Dardır Geçilmez
Soğuktur Suları Hasan Bir Tas İçilmez
Anadan Geçilir Hasan Yardan Geçilmez
Mezar Taşlarını Bre Hasan Koyun Mu Sandın
At Martini De Bre Hasan Dağlar İnlesin
Drama Mahpusunda Bre Hasan Dostlar Dinlesin
Drama Mahpusunu Bre Hasan Evin Mi Sandın
At Martini De Bre Hasan Dağlar İnlesin
Drama Mahpusunda Bre Hasan Dostlar Dinlesin
Adam Öldürmeyi Bre Hasan Oyun Mu Sandın
Gulé Gulé
Gulê Gulê delale Gulê
Weka ava zelale Gulê
Ez heyrana bejna te Gulê
Beje tu qîza kêyî Gulê
Gulê diçe guniya Gulê
Digere li ber çiya Gulê
Ez qurbana bazina Gulê
Tu delalya gundiya Gulê
Gulê diçe sosina Gulê
Derdixîne bazina Gulê
Ez heyrana bejna te Gulê
Ketiya destê nezana Gulê
Lê Wusa Tu Lîmîn Çi Dîki
Derda Limin Zide Diki
Bîrina Dilêmin Ve Diki
Emrê Mayı Talan Diki
Tu Gυli Ez Bilbilê Te me
Tu Zini Ez Memê Te me
Heta Saxbîm Lî Dunyayê
Tu yamîni Ez Yê teme
Min Go Ez Aşîqê Te me
Hayrana Wan Çavên Te me
Yar Ez Jîber Evinate
Dilê min Bî Kul û xeme
Tu Gυli Ez Bilbilê Te me
Tu Zini Ez Memê Te me
Hata Saxbîm Lî Dunyayê
Tu yamîni Ez Yê teme
Pir Dîxwazim Tu Yamîn Bi
Şahiya Vi Dilimin Bi
Her u ber Her Bimin Biji
Hewala Jiyana Mîn Bi
Tu Gυli Ez Bilbilê Te me
Tu Zini Ez Memê Te me
Hata Saxbîm Lî Dunyayê
Tu yamîni Ez Yê teme
MERDENAMINA GULE
to ke mıra şiya
asme biya tari
bezna, to ya rındeka
mırê biya mezele
bezna, to ya rındeka
mırê biya mezele (2x)
merdena mına gule, merdena mına
merdena mına gule, merdena mına(2x)
to dezê sarê mı
adıro zerrê mı
bari vılê mına (2x)
adır nawo veşeno
zerrê mı tewdano
kıle riyê xo tadê
ez lewê torani
kıle riyê xo tadê
ez lewê torani(2x)
merdena mına gule, merdena mına
merdena mına gule, merdena mına
ölümümsün güle
ne zamanki benden gittin
ay karardı
o güzel yüzün,boyun,posun
bana mezar oldu
ölümümsün gülüm, ölümümsün
ölümümsün gülüm, ölümümsün
sen başımın ağrısı
kalbimdeki ateş
boynumun borcusun, ince filizimsin
ateş işte yanıyor
kalbimi kavuruyor
(ateşin alevi)yüzünü çevir
dudaklarından öpeyim(dudaklarına yapışayım)
ölümümsün gülüm, ölümümsün
ölümümsün gülüm, ölümümsün
Heyv û rojî wek çirayî nayê vemirandin
Gula li baxê Medyayî nayê çilmisandin
Tu destana evîndara li paytextê dila
Ronahî dide rojê bêhn dide gula
Hey hey me bêriya te kiriye
Hey hey tu sebr û tebate me
Hey hey tu naçî ji bîra me
Hey hey ey serokê gelê me
Bû hekîmê derd û kula, ês û kedera
Hesreta te dil dipêçe ey sahê dila
Tu kilama azadiyê tim li ser zimana
Stran û helbestî ji bo dengbêj hozana
Ji cîhana evîndara te evîn çêkir
Ey seradê asitiyê navê xwe lêkir
Ewirê res û zilma tarî ji ser me te rakir
Fikir û ramanekî azad ji nûve ava kir
Gotin û Muzîk: Kawa
Mezopotamya
Mezopotamya bûhêst bû
We kir dojeh looo
Nav cîhanê neman sinor
Ev çi zilme lo, zarok dimirin li bin lingan,
Dayik digirîn ji bo lorîkan
Dikin qêrîn dibên hawar:
Êdî bese loo…, êdî bese lo
Özgürlüge susamis kutsal topraklar
Sevgisi viran olmus, yürek yarali
Sevgiye kursun sikmayin
Analari aglatmayin, cani candan ayirmayin
yeter artik loo....
Gotin û Muzîk: Kawa
Texta Erebî: Hekîm Sefkan (Tu her hebî Sefkan can.)
(Warê me bihûsta cîhanêye, cihwarê herî kevnarê jiyanê ye. Ev stran ji wan kesan re pêskêse yên ku bi xwîn û keda çend hizar salan hebûna me parastin û îro jî bi can û dil ji welatekî serbixwe û azad re xebatê dikin).
Diyarbekir mala min
Diyarbekir mala min
Tê de digirî gula min
Roja tu ji min dur ketî
Qîrîn kete canê min
Ey yara min zû were
Êşa canê min zû were
Ez ketime zikratê
Birîndar im zû were
Çima digirî dilberê
Bûyi hîva qemberê
Bêy te naçim de, ruhê min
Bibe roja Mehşerê
Ey yara min zû were
Êşa canê min zû were
Ez ketime zikratê
Birîndar im zû were
Gotin û Muzîk: Gelêrî
Şirove: Beytocan
Zozan Zozan
Zozan Zozan Zozan lê lê Zozan lê lê Zozan
Zozan Zozan Zozan lê lê Zozan kewê canê
Ref tê refê qazan lê lê Zozan lê lê Zozan
Ref tê refê qazan lê lê Zozan kewê canê
Firya serê gazan lê lê Zozan lê lê Zozan
Firya serê gazan lê lê Zozan kewê canê
Pezê Zozan reş e lê lê Zozan lê lê Zozan
Pezê Zozan reş e lê lê Zozan kewê canê
Hûrik hûrik dimeşe lê lê Zozan lê lê Zozan
Hûrik hûrik dimeşe lê lê Zozan kewê canê
Gotin û Muzîk: Gelêrî
delil dilanar ZAR BUMA
Sibe zu heşiyarbuma
Pexasu be şal buma
Lınk terike leben zuhal
Xezil dışa zar buma
Çawa berx be zar buma
Be malu be var buma
Ruhi sadete can
Xezil dışa zar buma
Hez bıkım be suar buma
Jı çiye bervar buma
Bımama be dengu naw
Her tek tene zar buma
Gotin û Muzîk:ARAM TİGRANA
Gula ciya ax gula ciya
De ez helandım ax gula ciya
Renge te çima tari bu
Wiy ez bimirim ax gula ciya
Gul webune bi renge te
Kesk u sor zer bu xemla te
Dıle min ax u naline
Gel dınalim lı bona te
Ez dengbejim denge welat
Kare mıne wez u xebat
Dile min lı tev dinale
Bejim gulam tu bı xer hat
Zozan Zozan Zozan lê lê Zozan lê lê Zozan
Zozan Zozan Zozan lê lê Zozan kewê canê
Ref tê refê qazan lê lê Zozan lê lê Zozan
Ref tê refê qazan lê lê Zozan kewê canê
Firya serê gazan lê lê Zozan lê lê Zozan
Firya serê gazan lê lê Zozan kewê canê
Pezê Zozan reş e lê lê Zozan lê lê Zozan
Pezê Zozan reş e lê lê Zozan kewê canê
Hûrik hûrik dimeşe lê lê Zozan lê lê Zozan
Hûrik hûrik dimeşe lê lê Zozan kewê canê
Gotin û Muzîk: Gelêrî
delil dilanar ZAR BUMA
Sibe zu heşiyarbuma
Pexasu be şal buma
Lınk terike leben zuhal
Xezil dışa zar buma
Çawa berx be zar buma
Be malu be var buma
Ruhi sadete can
Xezil dışa zar buma
Hez bıkım be suar buma
Jı çiye bervar buma
Bımama be dengu naw
Her tek tene zar buma
Gotin û Muzîk:ARAM TİGRANA
Gula ciya ax gula ciya
De ez helandım ax gula ciya
Renge te çima tari bu
Wiy ez bimirim ax gula ciya
Gul webune bi renge te
Kesk u sor zer bu xemla te
Dıle min ax u naline
Gel dınalim lı bona te
Ez dengbejim denge welat
Kare mıne wez u xebat
Dile min lı tev dinale
Bejim gulam tu bı xer hat
Agire Jiyan Adarê
Çûme serê çîyayê Gabar
Kulilk vebûn nexşa bihar
Êdî bes e zilma neyar
Gelek xweş bû şahiya adar
Adarê, xweş adarê, kulilka ber biharê
Me ne zordestî, kevneperestî
Me ne zilm û koledarî
Adarê, xweş adarê, kulilka ber biharê
Şervane li ser Zinar û Lat
Dibezin ber bi roja felat
Gelê me rabe roja nû hat
Ew şehidên rewşa welat
Li zindanan bi berxwedanî
Çendî şehîd serî danî
Standin dîroka tolanî
Li ser çîyan ronî danî
Helbest û Muzîk: Mahmut Yamalak
Şîrove: Agirê Jîyan
DILBERA DERSIME MIKAIL ASLAN
Jue nawa cer re yena wax wax,
Dilbera dersimi way way,
Baji peceri cı re wiy bımıri,
Dilbera...
Vere çeveri bı gavano,
Dilbera...
Desudı aşiri sero dane pero,
Dilbera...
Ere mı re kul u derdo wax wax,
To rusnene nuba mali,
Dilbera...
Doğanay guneko meke lewe tora no,
Dilbera...
Söz : Hüseyin Doğanay
Müzik : Hüseyin Doğanay
Çûme serê çîyayê Gabar
Kulilk vebûn nexşa bihar
Êdî bes e zilma neyar
Gelek xweş bû şahiya adar
Adarê, xweş adarê, kulilka ber biharê
Me ne zordestî, kevneperestî
Me ne zilm û koledarî
Adarê, xweş adarê, kulilka ber biharê
Şervane li ser Zinar û Lat
Dibezin ber bi roja felat
Gelê me rabe roja nû hat
Ew şehidên rewşa welat
Li zindanan bi berxwedanî
Çendî şehîd serî danî
Standin dîroka tolanî
Li ser çîyan ronî danî
Helbest û Muzîk: Mahmut Yamalak
Şîrove: Agirê Jîyan
DILBERA DERSIME MIKAIL ASLAN
Jue nawa cer re yena wax wax,
Dilbera dersimi way way,
Baji peceri cı re wiy bımıri,
Dilbera...
Vere çeveri bı gavano,
Dilbera...
Desudı aşiri sero dane pero,
Dilbera...
Ere mı re kul u derdo wax wax,
To rusnene nuba mali,
Dilbera...
Doğanay guneko meke lewe tora no,
Dilbera...
Söz : Hüseyin Doğanay
Müzik : Hüseyin Doğanay
Şahê Bedo - Gula Ciya
OY OY ETÊ
oy oy etê, oy oy etê
keçkê rinde dile min kete
rinda min dayine lawî mate
serê dil kêre tuj lî kete
berî malê wa mermere
tu di ser re here were
kî pi dile xwe jî nazewîcî
mirnî jî re zerî zere
sibe ro ye sibe zû ye
li ber male xwe dostîye
xelk û alem gî tizane
min pi ve wa dil girtîye
oy oy etê, oy oy etê
keçkê delal dile min kete
rinda min dayine lawkî mate
sere dil kêre tuj lî kete
şevî reşe ditirsime
ayîm sore dikeflime
kî ti navbera dile me keve
malê bave or (agîr) vîkeve
oy oy etê, oy oy etê
keçkê rinde dile min kete
ji dest min girtin dayine lawî mate
serê dil xançer lî kete
herem: Qonyê
berhevkar: reşko
oy oy etê, oy oy etê
keçkê rinde dile min kete
rinda min dayine lawî mate
serê dil kêre tuj lî kete
berî malê wa mermere
tu di ser re here were
kî pi dile xwe jî nazewîcî
mirnî jî re zerî zere
sibe ro ye sibe zû ye
li ber male xwe dostîye
xelk û alem gî tizane
min pi ve wa dil girtîye
oy oy etê, oy oy etê
keçkê delal dile min kete
rinda min dayine lawkî mate
sere dil kêre tuj lî kete
şevî reşe ditirsime
ayîm sore dikeflime
kî ti navbera dile me keve
malê bave or (agîr) vîkeve
oy oy etê, oy oy etê
keçkê rinde dile min kete
ji dest min girtin dayine lawî mate
serê dil xançer lî kete
herem: Qonyê
berhevkar: reşko
Ağrının isyan kızı Hozan Serhad
Kor ateşten gelin diye
Sardı bütün bedenini
Gözler şafak el tetikte
Etti intikam yemini
Sardı bütün bedenini
Gözler şafak el tetikte
Etti intikam yemini
Hey ağrının isyan kızı
Hey özgürgürlüğün yıdızı
Araratın isyan kızı
Hey özgürlüğünyıldızı
Hey dağların fırtınası
Sema barış tanrıcası
Hey özgürgürlüğün yıdızı
Araratın isyan kızı
Hey özgürlüğünyıldızı
Hey dağların fırtınası
Sema barış tanrıcası
Tarih şahit sema yoldaş
Ölüm utandı kendinden
Eli kanlı rom celladı
Ürktü o genç bedeninden
Ölüm utandı kendinden
Eli kanlı rom celladı
Ürktü o genç bedeninden
Hey ağrının isyan kızı
Hey özgürgürlüğün yıdızı
Araratın isyan kızı
Hey özgürlüğünyıldızı
Hey dağların fırtınası
Sema barış tanrıcası
Hey özgürgürlüğün yıdızı
Araratın isyan kızı
Hey özgürlüğünyıldızı
Hey dağların fırtınası
Sema barış tanrıcası
Kevokim
Kevokim lê lê lê lê lim lê lê
Lê lê lê lê ... kevoka sorim way way
Li ser bana û bin bana* li zevyêt Kurda Xwedêyo
Ez diçêrim way way* ez aşiqê lê lê keçka jêrim Xwedêwoo...
Ez meişûqê lê lê zeriya merdim
Kevokim lê lê lê lê lim lê lê
Lê lim lê lê lê lim lê lê lê lim lê lê
lê lê lê lê lê lê kevoka gewrim way way
Li ser bana û bin bana ez digerim qûrbanê
Li ser çiya û zozana ez digerim qûrbanê
Ez aşiqê lê lê keçika Kurdim way way
Ez meişûqim lê lê bo te dimirim heyranê
Kevokim lê lê lê lê lim lê lê
Lê lim lê lê lê lim lê lê lê lim lê lê lê lim lê lê lê
lê lê lê lê lê lê kevoka reşim way way
Li ser bana û bin bana ez dimeşim way way
Li bin berf û barana ez dimeşim way way
Ez aşiqê lê lê çavêt reşim way way
Ez meişûqê lê lê porêt reşim heyranê
Kevokim lê lê lê lê lim lê lê
Lê lim lê lê lê lim lê lê lê lim lê lê
lê lê lê lê lê lê kevoka Kurdim way way
Li ser bana û bin bana her bi derdim way way
Ez aşiqê lê lê keçika merdim way way
Ez mehşûqê lê lê zeriya merdim way way
Kevokim lê lê lê lê lim lê lê
Lê lim lê lê lê lim lê lê lê lim lê lê
lê lê lê lê lê lê lê lê lê kevoka şînim way way
Li ser bana û binbana ez dixwînim lê lê
Wek aşiq û hozana ez dixwînim lê lê
Ez aşiqê lê lê keçika dînim way way
Ez meişûqê lê lê zeriya dînim way way…
Kevokim lê lê lê lê lim lê lê
Lê lim lê lê lê lim lê lê lê lim lê lê
lê lê lê lê lê lê lê kevoka spîme way way
Li ser bana û binbana ez gorîme lê lê Xwedêwo
Ez aşiqê lê lê keçika gundîme way way
Ez meişûqê lê lê zerîya gundîme qûrban(Xwedêwo)
Tekst û Muzîk: Hesen Cizîrî
Aranje: Dilşad Seîd
Berhevkar: Kakşar Oremar
